واژه هوش مصنوعی برای اولین بار در سال 1956 توسط آقای مک کارتی، دانشمند آمریکایی، در کنفرانس دارتموث مطرح شد و موجی از تحقیقات و پژوهش‌ها در خصوص این پدیده آغاز شد. هوش مصنوعی به معنای چیزی ساختگی است که قدرت تفکر و تصمیم‌گیری دارد. این هوش نیز مانند هوش طبیعی به آموزش و یادگیری احتیاج دارد. به عنوان مثال، همان‌طور که شما برای حل یک مسئله ریاضی به آموختن فرمول‌ها احتیاج دارید، هوش مصنوعی هم برای حل مسائل مختلف از تجربه‌ها و داده‌های قبلی استفاده می‌کند. بدین ترتیب، هوش مصنوعی را می‌توان یک عقل کلِ همه‌چیزتمام در نظر گرفت؛ چراکه برخلاف انسان، این امکان را دارد که انواع و اقسام اطلاعات و داده‌های مختلف و بعضاً متضاد را در خود جای دهد و با آنالیز آنها دست به تصمیم‌گیری و انتخاب بزند.
همراهی دنیای مجازی و هوش مصنوعی با قرن ما سبک زندگی جدیدی را در پی دارد که هر کدام از انسان‌ها را در مسیری قرار می‌دهد که نیازمند آن باشند که این سبک را آموزش ببینند و از آن حتی در زندگی روزمره استفاده کنند. سال‌های کرونا دوره‌ای از تاریخ را رقم زدند که برای آن هیچ دولتی آمادگی لازم را نداشته و در اکثر امور اختلال ایجاد کردند که یکی از آنها بخش آموزش و یادگیری بود. دنیای مجازی و کلاس‌های آنلاین در این دوران ارتقای قابل توجهی داشتند و تأثیر شگفت‌انگیزی بر نسل بعد از کرونا نیز گذاشتند؛ تا جایی که یکی از سبک‌های اصلی آموزش شدند.
هوش مصنوعی می‌تواند در خیلی از امور کنکوری و درسی به ما کمک کند؛ از جمله اینکه بدانیم برای مشکل X می‌توانیم از چه مبحثی استفاده کنیم و یا کدام مرجع برای ما مناسب‌تر است. همچنین، برای دسته‌بندی کردن خلاصه‌های دروس یا نکات مهم می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد و در زمان و انرژی ما صرفه‌جویی کند. از نظر اطمینان نیز در جایگاه خوبی قرار دارد و برای دانش‌آموزان خودجوش تأثیرگذاری خوبی دارد.
با کمک هوش مصنوعی می‌توان با نشستن در هر نقطه از کره زمین به آموزش دسترسی داشت که این یکی از بهترین اتفاقاتی است که در راستای پیشرفت تکنولوژی برای دانش‌آموزان رخ داده است و برابری آموزشی را تا حدی بهتر فراهم کرده است. این روش تفاوت‌های فردی را به خوبی لحاظ می‌کند و به دانش‌آموزان این اجازه را می‌دهد که فارغ از شهری که در آن زندگی می‌کنند بتوانند با معلم انتخابی خود درس بخوانند. زمانی که رفت‌وآمد در این کلاس‌ها وجود ندارد، انرژی دانش‌آموز برای مطالعه پارت بعدی ذخیره می‌شود که یک ویژگی بسیار مثبت تلقی می‌شود. برای دانش‌آموزانی که به کمک‌های ویژه نیاز دارند و باید همراهی با آنها باشد، این روش بستری آسان‌تر برای همراه آنها نیز ایجاد می‌کند تا عملکرد فرد بالاتر و بهتر شود.
چت‌جی‌پی‌تی (ChatGPT) که امروزه برای همه نام‌آشناست و در سراسر جهان از معروفیت خاصی برخوردار است، می‌تواند با پردازش و تجزیه‌وتحلیل سریع مقادیر زیادی از داده‌ها، کشف اکتشافات جدید، ایجاد فرضیه‌ها و غیره، آموزش و حتی تحقیقات دانشگاهی را متحول کند. سطح سواد بسیار بالا و بررسی داده‌ها به صورت سریع‌تر و کامل‌تر از انسان یکی از موارد بسیار مهم و قابل اهمیت در این مورد است. شاید برای شما هم سوال شود که با وجود این برنامه چه نیازی به سواد آکادمیک و یا حتی خواندن چندین کتاب است؟ یا سوال همیشگی دانش‌آموزان مطرح می‌شود که اصلاً دروس به چه درد ما می‌خورند؟ در جواب باید توضیح داد که شما برای حل مسئله‌های ساده نیاز به دانستن فرمول‌ها دارید تا بدانید که می‌توانید از کدامشان استفاده کنید و یا حتی در مسائل نظری اگر ندانید که چه موضوعی مربوط به سوال شما می‌شود، نمی‌توانید آن را جستجو کنید و به دنبالش باشید. خلاصه آن می‌شود که برای استفاده بهتر از این برنامه عجیب، باید دانش پایه را داشته باشید و هرچه این دانش بیشتر باشد، شما راحت‌تر و بهتر می‌توانید به نتیجه مطلوب خود برسید و یا حتی سطح آن را ارتقا دهید. یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت این برنامه، حضور تمام‌وقت آن است و در هر ساعت از شبانه‌روز می‌تواند به انسان کمک کند؛ در صورتی که در زمان قدیم دانش‌آموزان زمان محدودی برای استفاده از پشتیبانی معلم خود داشتند و این زمان بین همکلاسی‌ها نیز تقسیم می‌شد.
هیچ‌کس نمی‌تواند از هوش مصنوعی نام ببرد و تأثیر مهم آن را در استفاده بهینه از وقت و انرژی ما نادیده بگیرد، اما می‌توانیم نگاهی واقع‌بینانه به آن داشته و به نکات منفی آن توجه لازم را داشته باشیم تا بتوانیم درست‌تر از آن استفاده کنیم. زمان استفاده از هوش مصنوعی، تمرینات ذهنی انسان کاهش می‌یابد و از حافظه و تجزیه و تحلیل مغز خود کمتر استفاده می‌کند و به مرور در آن ضعف پیدا می‌کند. جز این مورد که بسیار هم مهم است، نادیده گرفته شدن تفاوت‌های فردی بعضی از دانش‌آموزان در انگیزه و اشتیاق است زیرا برخی افراد نیاز دارند که در محیط فیزیکی و حضوری محبت و تشویقی که نیاز دارند را دریافت کنند و باعث می‌شود که نقش مدرسه غیرقابل چشم‌پوشی باشد. اگر به کلمات انتخاب‌شده در متن دقت کرده باشید، در قسمتی از برابری حدودی آموزش صحبت شد که متاسفانه قید آن را دانش‌آموزانی تشکیل می‌دهند که در مناطق دورافتاده هستند و هنوز این امکانات به دست آنها نرسیده است؛ و یا حتی برای افرادی که سطح اقتصادی پایین‌تری دارند و دسترسی به وسایل تکنولوژی برای آنها دشوار است.
منابع:
تاثیر هوش مصنوعی بر آموزش – شروین محمدی – تیر 1402
نقش هوش مصنوعی در پیش بینی کنکور – 2023
تاثیرات هوش مصنوعی بر آموزش و یادگیری – علیرضا حیدری – اردیبهشت 1402
